Plan
1. Yumşaq və sərt bacarıqlar.
2. Yumşaq və sərt bacarıqların fərqi.
3. 2023-cü ildə tələb olunan yumşaq bacarıqlar.
4. Yumşaq bacarıqların təhsildə rolu.

Bacarıqlar yumşaq bacarıqlar və sərt bacarıqlar olmaqla iki yerə bölünür. Yumşaq bacarıq və sərt bacarıq arasındakı fərqlər bəs nədən ibarətdir? Gəlin birlikdə araşdıraq.
Çətin bacarıqlar təlim, təhsil və təcrübə yolu ilə əldə edilən, ölçülə bilən bacarıqlardır. Bunlar müəyyən bir işi yerinə yetirmək üçün lazım olan qabiliyyətlərdir. Yumşaq bacarıqlar isə insanların başqaları ilə nə dərəcədə effektiv qarşılıqlı əlaqədə olması və vəziyyətləri idarə etməsi ilə əlaqəli davranış və şəxsiyyətlərarası bacarıqlardır. Yumşaq bacarıqlar insanın bilik və peşə bacarıqlarına aid olan sərt bacarıqların tamamlayıcısı hesab olunur.
 Sərt bacarıqlar ölçülə biləndir və adətən rəsmi təhsil və təlim proqramları vasitəsilə əldə edilir.
 Sərt bacarıqlardan fərqli olaraq, yumşaq bacarıqları təlim vasitəsilə əldə etmək daha çətindir.
 Sərt bacarıqlar zamanla öyrənilə və təkmilləşdirilə bilər, lakin yumşaq bacarıqları əldə etmək və dəyişdirmək daha çətindir. Məsələn, bir müəllim üçün tələb olunan yumşaq bacarıqlar empatiya, anlayış, dinləmə, ünsiyyət, liderlik, problem həlletmə və s.ola bilər. Alternativ olaraq, bir müəllim üçün lazım olan çətin bacarıqlara öz fənnini mükəmməl şəkildə bilmək, fənnin metodikasını düzgün şəkildə tətbiq etmək, komputer bacarıqlarına sahib olmaq və s aid ola bilər.
Yumşaq bacarıqlar insanların bacarıqları kimi də düşünülə bilər. Bunlara yaxşı ünsiyyət və şəxsiyyətlərarası bacarıqlar, liderlik, problemlərin həlli, iş etikası, vaxtın idarə edilməsi və komanda işi daxil ola bilər. Bunlar istənilən mövqeyə keçə bilən xüsusiyyətlərdir.

2023-cü ildə ən çox tələb olunan yumşaq bacarıqlar aşağıdakılardır:
#1. Zamanın idarə olunması
Vaxtın idarə edilməsi, mümkün qədər səmərəli işləmək üçün vaxtınızı ağıllı şəkildə istifadə etmək bacarığını əhatə edir. Vaxtın idarə edilməsi ilə bağlı bəzi alt bacarıqlar bunlardır:
Stressin idarə edilməsi
Təşkilat
Prioritet vermək
Planlaşdırma
Məqsəd təyini

#2. Ünsiyyət
Ünsiyyət fikir və hissləri effektiv şəkildə çatdırmaq və ya bölüşmək qabiliyyətidir və işəgötürənlərin bütün sahələrdə tələb etdiyi ən yaxşı yumşaq bacarıqlardan biridir.
Ən ümumi ünsiyyət bacarıqları bunlardır:
Şifahi ünsiyyət
Yazılı ünsiyyət
Təqdimat
Konstruktiv rəy
Aktiv dinləmə

#3. Uyğunlaşma
Uyğunlaşma qabiliyyətiniz dəyişiklikləri necə qəbul edə və ona uyğunlaşa bildiyinizi göstərir.
Uyğunlaşma ilə bağlı bəzi bacarıqlar bunlardır:
Özünü idarəetmə
Optimizm
Sakitlik
Təhlil
Özünü motivasiya

#4. Problemin həlli
Problemin həlli ilə əlaqəli bacarıqlar bunlardır:
Təhlil
Məntiqi əsaslandırma
Müşahidə
Beyin fırtınası
Qərar vermə
#5. Komanda işi
Komanda işi heç vaxt zəruri yumşaq bacarıq olmaqdan əl çəkməyəcək. Bu, bir qrupda səmərəli işləməyə və tapşırıqları yerinə yetirməyə kömək edir. Komanda işi ilə bağlı bacarıqlara nümunələr:

Münaqişənin idarə edilməsi və həlli
Əməkdaşlıq
Koordinasiya
Fikir mübadiləsi
Vasitəçilik

#6. Yaradıcılıq
Yaradıcı bacarıqların bəzi nümunələri:

Təsəvvür
Ağıl xəritəsi
Yenilik
Təcrübə
sual verir
#7. Rəhbərlik
Liderliklə əlaqəli bacarıqlara aşağıdakılar daxildir:
İdarəetmə bacarıqları
Həqiqilik
Mentorluq
Səxavət
Mədəni kəşfiyyat
#8. Şəxslərarası Bacarıqlar
Şəxslərarası ünsiyyət bacarıqları başqaları ilə necə yaxşı münasibət qurmağınız, münasibətlərə meylli olduğunuz və ətrafınızdakılarda müsbət təəssürat yaratmağınızla bağlıdır.

Empatiya
Yumor
Şəbəkə
Tolerantlıq
Diplomatiya

#9. İş Etikası
İş etikası əməyə dəyər vermək və nəticə əldə etmək üçün səy göstərməklə bağlıdır.
İş etikası ilə bağlı bəzi yumşaq bacarıqlar bunlardır:

Məsuliyyət
İntizam
Etibarlılıq
Öhdəlik
Peşəkarlıq
#10. Detallara Diqqət
Detallara diqqət yetirməklə bağlı bəzi digər yumşaq bacarıqlar bunlardır:

Planlaşdırma
İntrospeksiya
Kəskinlik
Sual vermək
Tənqidi müşahidə
Təhsil

Zamanla ayaqlaşmaq təhsildə karyera üçün vacibdir, çünki siz əsasən gənclərlə məşğul olursunuz. Bu, xüsusilə yeni tədris metodlarına və onlayn öyrənməyə gəldikdə, çətin bacarıqlarınızı davamlı olaraq təkmilləşdirməyi əhatə edir.
Pedaqoqdan tələb olunan yumşaq bacarıqlar isə zaman keçdikcə kəskin şəkildə dəyişməyib. Ən məşhurlarından bəziləri bunlardır:

Təhsilə dair Yumşaq Bacarıqlar:
Yazılı və şifahi ünsiyyət
İctimai danışan
Stressin idarə edilməsi
Səbir
Tənqidi düşüncə
Entuziazm
Motivasiya
İş etikası
Münaqişənin həlli
İnadkarlıq

Təhsildə yumşaq bacarıqların əhəmiyyəti:
Müasir həyatda təkcə texniki bacarıqlar artıq kifayət etmir. İnsanlardan güclü ünsiyyət, əməkdaşlıq və problem həll etmə bacarıqlarına da ehtiyac duyulur. Gələcək həyatda şagirdlərin uğur qazanması və cəmiyyətdə özünə layiqli bir yer tutması üçün mütləqdir.
Peşəkar müvəffəqiyyətdən başqa, yumşaq bacarıqlar şəxsi inkişaf üçün eyni dərəcədə vacibdir. Bu bacarıqlar fərdlərə səmərəli ünsiyyət qurmaq, əlaqələr qurmaq və düzgün qərarlar qəbul etmək imkanı verir. Uşaqlar emosional zəkanı inkişaf etdirmək, onların əqli və emosional rifahını artırmaq üçün empatiya, möhkəmlik və özünüdərk kimi yumşaq bacarıqları öyrənməkdən faydalana bilərlər.
Bundan əlavə, yumşaq bacarıqlar akademik performansa müsbət təsir göstərə bilər. Güclü ünsiyyət bacarıqlarına malik olan şagirdlər sinif müzakirələrində fəal iştirak edə və yazılı tapşırıqlarda fikirlərini daha effektiv şəkildə ifadə edə bilərlər. Güclü komanda işi bacarıqlarına malik olan şagirdlər qruplarda işləmək və layihələrdə əməkdaşlıq etmək üçün hazır olurlar və çoxlu uğurlara imza atırlar.
Məktəbdə yumşaq bacarıqların öyrədilməsi müsbət haldır və inklüzivlik mədəniyyətinin formalaşmasına da təkan verir. Müxtəlifliyə hörmət, empatiya və münaqişələrin həlli kimi bacarıqlar bütün şagirdlər üçün daha qonaqpərvər və dəstəkləyici öyrənmə mühiti yaradır.
Məktəbdə yumşaq bacarıqların inkişaf etdirilməsi hesabatlılığı və şəffaflığı təmin edir. Bu, uşaqların təkcə akademik nailiyyətləri əldə etməsi deyil, eyni zamanda, həyatın bütün aspektlərinə hazırlayan hərtərəfli təhsil almasını təmin edir.


Təlimçi- pedaqoq, Metodika üzrə mütəxəssis Məmmədova Sevinc Rövşən qızı