“Dərsliklərin yazılma prosesində mütləq orta məktəb müəllimləri yaxından iştirak etməlidirlər”

Bu sözləri Bakı şəhəri S.Məmmədov adına 301 nömrəli tam orta məktəbin riyaziyyat müəllimi, “Örnək müəllim” Kamil Dünyamalıyev AzEdu.az-a müsahibəsində bildirib.
“Dərsliklərin çətinlik səviyyəsi ilə bağlı müəllimlər, valideynlər, şagirdlər şikayətlənirlər. Buna görə də onların yazılma prosesində mütləq orta məktəb müəllimləri yaxından iştirak etməlidirlər. Həmin müəllimlər şagirdlərin bilik və bacarıqlarından xəbərdardırlar. Onlar bilirlər ki, şagirdlər hansı mövzuları yaxşı mənimsəyir, hansıları qavramaqda çətinlik çəkirlər.
Müəllimlər bəzi hallarda dərsliklərin müzakirəsinə dəvət olunurlar. Mən də bir neçə dəfə həmin prosesdə iştirak etmişəm.

Dərs prosesində şagirdlər suallar verirlər ki, “müəllim, bizim keçdiyimiz bu mövzular harada lazım olacaq?” Əksər hallarda şagirdlərə lazım olan cavabı tapa bilmirik. Çünki onlar qane olacaq cavablar gözləyirlər. Düzdür, gələcəkdə istehsalatın hansısa sahəsində istifadə olunacaq riyazi biliklər var, amma məhz məktəblidən, onun düşüncəsindən söhbət gedirsə, bizim ona “gələcəkdə filan sahədə bu mövzu sənə lazım olacaq” cavabını verməyimiz onu razı salmır”.

Müsahibimiz dərsliklərlə bağlı bir sıra təkliflər verib:

“Şagirdlər üçün çətin olan mövzulara inteqral, ehtimal daxildir. Bunların çıxarılmasının deyil, daha yüngül, məktəblilinin qavraya biləcəyi səviyyədə salınmasının tərəfdarıyam. Ötən tədris ilində 7-ci sinif dərsliyində “ehtimal” sentyabrda keçirilən mövzulara daxil edilmişdi. Zənnimcə bu yaxşı addımdır. Ehtimal mövzusu artıq həyatımıza daxil olub. Amma 10-11-ci siniflərin sonlarında, ali məktəb səviyyəsində bu mövzunun salınması doğru deyil. Bundan əlavə 10-cu siniflərdə bernulli sınaqları var. Hətta bəzi müəllimlər belə bu mövzunun izahlarında çətinliklər çəkirlər. Belə olduqda şagirdlər hansı səviyyədə öyrənəcək? Qavraya biləcəklərmi? kimi suallar ortaya çıxır. Bernulli sınaqları ya dərslikdən çıxarılmalı, ya da daha çox tapşırıqlarla geniş izah olunmalıdır. Ancaq 10-11 sinif kitablarında bu mövzu ilə bağlı çalışmalar həddən çox azdır.Daha bir mövzu, hamının yaralı yeri triqonometriyadır. Artıq triqonometrik bərabərsizliklər mövzusu dərsliklərdən çıxarılıb. İnteqrala gəlincə isə düşünürəm ki, 3-4-cü ixtisas qruplarına hazırlaşan şagirdlərin ikiqat inteqral, hissə-hissə inteqral, dəyişənin əvəz olunması nəyinə gərəkdir?

Triqonometrik tənliklərin tam şəkildə çıxarılmasının əleyhinəyəm. Bir qədər sadələşdirilsə kifayətdir. Təsəvvür edin, ehtimalın bəzi hissələri çıxır, triqonometriyanın bir hissəsi çıxır, törəmənin bir sıra hissələri artıq imtahanlara salınmır. Bunların hər biri dərsliklərdən çıxarılsa, daha geriyə nə qalacaq? Ona görə də dərsliklərin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var. Cəmiyyətin tələblərinə uyğun dərsliklər yazılmalıdır. İndiki şagirdlər köhnə dövrün şagirdləri ilə eyni deyillər.



Fəza məsələlərinin 10-11-ci siniflərdə verilmiş təriflərində də bəzi problemlər vardır. Onların yüngülləşdirilməsinə ehtiyac var. Kompleks ədədlər əvvəllər 10-cu sinifdə tədris olunurdu, artıq 11-ci sinfə keçirilib. Amma 1 vərəq primitiv şəkildə izah nəyə gərəkdir? Bu mövzu əvvəllər, yəni 10-cu sinifdə tədris olunanda daha yaxşı mənimsənilirdi. Mənə görə bunu dəyişib, sadələşdirməyə ehtiyac yox idi.



Gəlin, etiraf edək. May ayında tədris olunan mövzuları hansı şagird öyrənər? Buraxılış imtahanları artıq mart ayında, qəbul imtahanı mayın sonları, iyun ayının əvvəlləri olur. Düşünürəm ki, buraxılış və qəbul imtahanıları ilə bağlı Dövlət İmtahan Mərkəzi ilə Elm və Təhsil Nazirliyi arasında konkret vaxt müəyyənləşdirilib iyunun ilk həftələrindən başlanması daha yaxşı olardı. Çünki şagirdlər buraxılış imtahanı verdikdən sonra dərsə olan maraqlarını itirirlər. Çalışıb təkliflər verməliyik ki, bu barədə müzakirələr aparılsın. Əgər buraxılış imtahanı iyunun ilk həftələrinə salınsa, onda biz də şagirdlərə sonuncu mövzuları rahatlıqla öyrədə bilərdik”.