Təhsil Nazirliyi müəllimləri təmin etmir, amma hər şeyi tələb edir. Bu sistemin kökündən məhv olmasına gətirib çıxarır.
Nazirlik, bu yolda ciddi addımlar atmalıdır. Məktəbləri, müəllimləri, hətta valideynləri təmin etməlidir. Yoxsa digər işlər müəllimləri yükləməkdən və təhsili məhv etməkdən başqa bir şey deyil.

Gündəmdə inkluziv təhsil haqqında standartların qəbul olunması, ARTİ-nin MİQ qiymətləndirmə çərçivəsinə inklüziv təhsili salması və TAİM və Maksimum Tədris Mərkəzinin ortaq çıxartdığı kitabda inkluziv təhsil mövzusuna yer verməsidir.

Bu irəliləyişdirmi? Tamamilə, xeyr. Dünənə kimi müəllimlər inkluziv şagirdlərlə işləyərkən çox əziyyət çəkir və dərs prosesində qarşısıalınmaz problemlərlə qarşılaşırdılar. Müəllimlərə dəstək olacaq heç bir addım atılmadı. Sadəcə proqramı mənimsəmələri üçün təlim keçirildi. Bizə sənəd işlərini düzgün qurmaq lazımdır, yoxsa şagirdlərdə bilik və bacarıqları formalaşdırmaq?

1. Deyirlər ki, müəllim şagirdləri nəzərə almalı və dərsin məzmunu çatdırarkən audial, vizual, kinestetik şəkildə çatdırılmasından istifadə etsin. Siz elə bir proqram yaratmısınızmı? Xüsusi məktəblərdə proqramlar var və uşaq öz fərdi tələbinə uyğun mövzunu öyrənmək istəyəndə özü seçir ki, mən bunu animasiya kimi, ya audial, ya vizual və s izləyim. Bizdə elə bir proqram yoxdur. Elektron kitablar yoxdur. Bəs müəllimlər necə etsin? Bir sinifdə 40 şagird varkən müəllim necə bütün şagirdlərini öz imkanları ilə nəzərə alsın. Müəllim bunu 45 dəqiqəyə necə etsin.

2. Deyirsiniz şagirdlərin əlavə dəstəyə ehtiyacı var. Müəllim əlavə dəstək göstərməlidir. Dərsdən sonra əlavə dəstək necə olur? Əlavə maaş yazılırmı, hansı dərsdən sonra, necə, hansı otaqda? Axı bütün suallar cavabsız qalır. Müəllim bir dərsdən digərinə gedir. O vaxt nə zamandır? Üstəlik bəs digər sağlam uşaqlarda hansı düşüncə formalaşacaq? Nə düşünəcəklər? Bəs onların psixologiyası necə olacaq?

3. Fənlərin məzunu standartlar şəklində verilib. Nəzərə almaq lazımdır ki, müəllim əvvəlki təhsil sistemindən fərqli olaraq burada altstandartları reallaşdırır. Bəs onda oxuyub anlama, dinləyib anlama, yazı, şifahi nitq, yazılı nitq və s. kimi alt standrtlar və ya riyaziyyatda yazı yazmaq, kimya fizikada və s yazı yazmaq kimi bacarıqları öyrənə bilməyəcəklərsə, qiymətləndirmə necə olacaq? Üstəlik eyni dərsdə iştirak edən sağlam uşaqlar necə olacaq? Onlarda bəs geriləmə, axsamalar necə olacaq? Sizcə, bu özü əlavə repetitorluq təıəb etməyəcəkmi?

4. Təhsildə bərabər imkan yaratmaq sağlam uşaqlara da aiddir ya arada uyğunluq yoxdursa, ya digər məzmun xətlərini formalaşdıranda necə olacaq?

5. Qrup qiymətləndirməsi, digər qiymətləndirmələrdə nəzərə almaq lazımdır deyirsiniz, bəs KSQ? Bəs BSQ?, bəs Diaqnostikdə necə?

6. Düşünmək olar ki, gec qavrayanla tez qavrayanın potensial imkanın inkişaf etdirmək üçün perspektib planlaşdırmada hansı problemlərlə qarşılaşacağıq?

7. Deyirsiniz sinfi bütün fəaliyyətə cəlb etmək, əvvəla, bunların öyrənmə tərzlərindəki fərqlilik, nəaliyyət səviyyələrindəki fərqliliklə necə bir yerdə işləsinlər? Öyrənməyi öyrətmək üsulu hər zaman effektiv olmur. Əvvəla sağlam uşaqları artıq məsuliyyətlə yükləmək psixoloji cəhətdən problemlər yaradacaqdır. İkincisi də, özlərini də inkişaf etdirmək lazımdır.

8. Təktərəfli yanaşıb ancaq inkluzivləri nəzərə alaraq sağlam uşaqları gözardı etmək elə inkluzivliyin, bərabər imkanların differensiallığın pozulmasıdır.

9. Üstəlik bu şagirdlərin ali təhsilə hazırlaşması, fərqli bacarıqlara yiyələnməsi prosesindəki problemlər bəs necə olacaq? Bütün valideynlər birbaşa kursa, repetitora müraciət edəcəklər. Bəlkə də, ümumiyyətlə, məktəbə ehtiyac yaranmayacaq.

Müəllimləri yükləməkdən başqa heç bir addım görünmür. Burda bir irəliləyişdən danışmaq olmaz. Maraqlısı da budur ki, dərhal müəllimdən effekt tələb edəcəklər. Amma müəllimi Nazirlik nə ilə təmin edib?

Təklif edirik ki, elektron seçim şansı verin dərsliklərlə təmin olunaq və inkluzivlik müəyyən cəhətdən yoxlanılsın və ümumi təhsil məktəblərində oxumaq üçün yararlı olanlar məktəbə yönlənildirilsin. Müəyyən xəstəliklərə və dərəcələrə icazə verilsin. Yoxsa bu hal ciddi problemlər yarada bilər.