Təhsildə davamlı müəllim-şagird-valideyn münasibətlərindən danışılsa da, vəziyyət getdikcə daha da gərginləşir.
Məktəbdə şagirdlər arasında yaranan bullinq halları günü-gündən artır. Son illərdə elə bir gün yoxdur ki, mediada bir hadisə ilə qarşılaşmayaq: Ya şagirdin müəllim döyməsi, ya şagirdlərin bir-birilərini bıçaqlaması, evdən qaçma halları, hətta valideynlərinə qarşı da ciddi şəkildə problemlər yaratmaları göz önündədir. Müəllim valideynin, valideyn müəllimin, insanlar zəmanənin üzərinə atırlar. Sosial şəbəkələr də öz rolunu oynayır. Bəs yaxşı bu gedişatla bizim gələcəyimiz olan uşaqların taleyi necə olacaq?

Bu haqda işinin peşəkarı tanınmış psixoloq Nizami Orucova müraciət etdik. Nizami Orucov həm problemin səbəbləri, həm də həll yolları haqda bizləri məlumatlandırdı.



Son dövrlərdə təhsildə "müəllim-şagird-valideyn" münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi ön plana çəkilsə də, real vəziyyət narahatlıq doğurur. Məktəblərdə bullinq halları artır, müəllimə qarşı zorakılıq, şagirdlər arasında aqressiv davranışlar, evdən qaçma halları və valideynlərə qarşı üsyankar münasibətlər artmaqdadır. Cəmiyyət bu məsələnin məsuliyyətini ya müəllimin, ya valideynin, ya da zamanın üzərinə atır. Lakin məsələ daha dərindir.

Valideyn prizmasından baxdıqda görünür ki, bir çox ailə övladlarının tərbiyəsində öz məsuliyyətini məktəbə ötürür. Uşağın emosional ehtiyacları qarşılanmır, texnologiyanın təsiri nəzarətsiz qalır, mənəvi dəstək isə zəifləyir. Eyni zamanda müəllimlər də özlərini çarəsiz hiss edirlər. Nüfuzları azalıb, davranış problemlərinə qarşı müdaxilədə isə tənqidlərlə üzləşirlər. Müasir müəllim yalnız bilik verən deyil, həm də psixoloji dəstək göstərən bir fiqur olmalıdır – lakin bu rolu yerinə yetirmək üçün dəstəyə ehtiyac duyurlar.

Problemin əsas səbəbləri arasında ailə dəyərlərinin zəifləməsi, sosial medianın zorakılığı normallaşdırması, məktəbin sosial dəyişikliklərə uyğunlaşa bilməməsi və uşaqların psixoloji ehtiyaclarının qarşılanmaması durur.

Bu vəziyyətdən çıxış yolları isə kompleks şəkildə düşünülməlidir. Valideynlərə psixoloji maarifləndirmə verilməli, müəllimlərin motivasiyası və psixoloji hazırlığı gücləndirilməlidir. Məktəblərdə psixoloji xidmətlər aktivləşdirilməli, uşaqlarda empatiya və sosial bacarıqları inkişaf etdirən proqramlar tətbiq olunmalıdır. Şagirdyönümlü sistem sərhədlərlə dəstəklənməli, azadlıqla yanaşı məsuliyyət və qayda anlayışı da öyrədilməlidir.

Bu problem yalnız məktəbin və ya valideynin deyil, bütün cəmiyyətin problemidir. Əgər biz sağlam və şəxsiyyətli bir nəsil yetişdirmək istəyiriksə, bir-birimizə güvənməli, əməkdaşlıq etməli və uşaqları doğrudan da "gələcəyimiz" kimi yetişdirməliyik.