Ali məktəblərdə ixtisas fənləri ilə yanaşı qeyri-ixtisas fənləri də tədris edilir.

Bəs, görəsən, qeyri-ixtisas fənlərin uzun müddət tədris olunması nə dərəcədə zərurirdir?

Mövzu ilə bağlı açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədovun sözlərinə görə, ali məktəblərdə qeyri-ixtisas fənlərinin tədrisi uzun müddətdir ki, təhsilin əsas tərkib hissəsi olaraq qəbul edilir:

“Lakin tələbələr və təhsil mütəxəssisləri arasında bu fənlərin tədrisinin zəruriliyi ilə bağlı mübahisələr mövcuddur. Bu xüsusilə, birinci ali təhsilini alanlarla yanaşı ikinci ali təhsil alan şəxslərdə də müzakirə mövzusudur, çünki bu tələbələr artıq müəyyən təhsil səviyyəsini keçdiklərindən, həmin fənlərin təkrar tədris edilməsinə etiraz edirlər. Bu mövzunu təhlil edərkən bir neçə aspektə nəzər salmaq vacibdir.

Qeyri-ixtisas fənləri ümumi bilik və dünyagörüşünü genişləndirir. Bu fənlər tələbələrin yalnız peşə biliklərini deyil, həm də ümumi intellektual səviyyələrini artırmağa kömək edir. Tarix, fəlsəfə, ədəbiyyat kimi qeyri-ixtisas fənləri tələbələrə tənqidi düşünmə bacarıqları və analitik yanaşma qazandırır. Hər hansı bir sahədə peşəkar olmaq üçün yalnız texniki biliklər yetərli olmur, geniş dünyagörüşü də müasir iş dünyasında tələb olunan bacarıqlardandır.Müasir təhsil sistemlərində, xüsusilə liberal təhsil yanaşmasında, tələbələrə müxtəlif sahələrdən biliklər təqdim etmək zərurət hesab edilir. Bu yanaşmanın məqsədi tələbələrin yalnız ixtisaslaşdığı sahədə yox, cəmiyyətin müxtəlif aspektlərini dərk etməsi və daha əhatəli biliklərə sahib olmasıdır. Bu baxımdan qeyri-ixtisas fənlərinin tədrisi bir insanın daha geniş perspektivdən düşünməsi və hərtərəfli təhsili təmin etmək üçün vacibdir”.

Həmsöhbətimiz vurğulayıb ki, ikinci ali təhsil alan tələbələr üçün eyni qeyri-ixtisas fənlərinin təkrarən tədris edilməsi haqlı narazılıq yaradır:

“Bu tələbələr artıq bir çox qeyri-ixtisas fənnindən keçmiş olurlar və onların yenidən bu fənləri təkrarlamaları vaxt və resurs israfı kimi görünə bilər. Bu problemi həll etmək üçün xüsusi güzəştlər və ya həmin fənlərdən azad edilmə mexanizmləri nəzərdən keçirilə bilər.

Xüsusilə ixtisaslaşmanın tələb olunduğu sahələrdə, məsələn, tibb kimi, tələbələr çoxsaylı qeyri-ixtisas fənlərinin tədrisi nəticəsində əsas ixtisas fənlərində yetərli təcrübə qazana bilmirlər. Tibb təhsili sahəsində tələbələrin daha çox praktiki təcrübə ilə təmin olunması zəruridir. Halbuki, qeyri-ixtisas fənləri ilə zamanın böyük bir hissəsi dolur. Bu, tibb tələbələri üçün qeyri-ixtisas fənlərinin çoxillik tədrisinin nə qədər məqsədəuyğun olduğu ilə bağlı sual doğurur.Bu fənlərin müddətinin və məzmununun optimallaşdırılması mümkündür. Məsələn, tələbələrə artıq orta məktəbdə və ya əvvəlki təhsil illərində təqdim edilən biliklər qısa bir şəkildə və ya modullar halında təkrar edilə bilər. Bu, təkrarlıq və vaxt israfı problemini azaldar və tələbələrin daha çox ixtisaslarına yönəlməsinə imkan verər. Tələbələrə müəyyən qeyri-ixtisas fənlərini seçmə azadlığı verilməsi də bir həll yolu ola bilər. Bu halda, tələbələr yalnız özlərinə maraqlı və ya faydalı gördükləri fənləri seçər və bu zaman daha çox öyrənmə motivasiyası yaranar.
Dünya miqyasında təhsil modellərində qeyri-ixtisas fənlərinin tədrisi ilə bağlı yanaşmalar müxtəlifdir. ABŞ və Avropanın bir çox universitetlərində liberal təhsil modeli tətbiq olunur və tələbələrə geniş çeşidli fənlər təklif edilir. Ancaq, məsələn, Almaniyada universitet təhsili daha çox ixtisaslaşmaya yönəldilib, burada qeyri-ixtisas fənlərinə daha az vaxt ayrılır.

Beləliklə, qeyri-ixtisas fənlərinin tədrisinin zəruriliyi həm geniş dünyagörüşü formalaşdırmaq, həm də ümumi intellektual səviyyəni yüksəltmək baxımından əhəmiyyətlidir. Lakin, bu fənlərin tədrisinin müddəti və məzmunu tələbələrin ixtisaslaşmasına mane olmamalıdır. İkinci ali təhsil alanlar üçün fənlərin təkrarlanması problemi də həll edilməlidir. Beləliklə, təhsil sistemi balanslı yanaşma tətbiq etməklə tələbələrin həm ixtisas biliklərini, həm də ümumi təhsil səviyyələrini artırmaq üçün daha çevik və effektiv olmalıdır”.